“toshkent irrigаtsiya vа qishloq xoʼjаligini mexаnizаtsiyalаsh muhаndislаri instituti” milliy tаdqiqot universiteti

“TOSHKENT IRRIGАTSIYA VА QISHLOQ XOʼJАLIGINI MEXАNIZАTSIYALАSH MUHАNDISLАRI INSTITUTI” MILLIY TАDQIQOT UNIVERSITETI

Kafedra: Gidrologiya va Gidrogeologiya.

Fan: Geologiya va Gidrogeologiya

Amaliy mashg’ulot mavzusi: Yer osti sizot suvlari balansi o’rganish va sizot suvlar balansi grafigini chizish

Sizot suvlarining balansi

Sizot suvlarining balansi

• Аgar maʼlum bir maydonda sizot suvlari gorizontiga kanallardan, sug’orish maydonlaridan, yomg’ir suvlaridan kelib qo’shilgan suvlar miqdori shu maydondan turli yo’llar bilan (bug’lanish, transpiratsiya, yer osti suvi oqimi va boshqalar) sarf bo’ladigan suvlar miqdoridan katta bo’lsa, sizot suvlarining miqdori ortadi va satxi ko’tariladi. Аksincha sarf bo’ladigan suvlar miqdori katta bo’lsa sizot suvlarining miqdori va satxi pasayadi.
• Berilgan maydonda maʼlum vaqt ichida sizot suvlari gorizontiga qo’shiladigan va sarf bo’ladigan suvlar orasidagi mikdoriy munosabat sizot suvlarining balansi deyiladi.( Balans maydoniga kiradigan suvlar va chiqadigan suvlar nisbatiga balans deyiladi)

Suv balansi tarkibiy qismlari sxemasi (S.F. Avery’anov bo’yicha)

Balans oʼrganish shahobchalarida balansning elementlari aniqlanib yoki hisoblanib chiqilgandan soʼng quyidagi balans turlari tenglamalaridan foydalanib uning natijalari hisoblanadi.

• Balans oʼrganish shahobchalarida balansning elementlari aniqlanib yoki hisoblanib chiqilgandan soʼng quyidagi balans turlari tenglamalaridan foydalanib uning natijalari hisoblanadi.

Umumiy suv balansi

Aeratsiya mintaqasi balansi

Sizot suvlar balansi

Bu yerda:

Bu yerda:

∆W-hisoblash davrida suv zahiralarini oʼzgarishi;

B – balans maydoniga keltirilgan suv;

П– balans maydoniga keltirilgan yer usti suvlari;

П – balans maydoniga kiradigan yer osti suvi oqimi sarfi;